Akustyka zawsze potrzebna

Producent polskich głośników twierdzi: Dzięki unikatowemu rozwiązaniu, gdzie średnio- i wysokotonowe przetworniki pracują we wspólnej tubie o stałych kątach promieniowania, zestawy głośnikowe zapewniają równomierne brzmienie w całym zakresie promieniowania, minimalizując wpływ akustyki pomieszczenia. Redukowanie akustyki może się skojarzyć z tym co widać na ilustracji powyżej, która jest w witrynie specjalistycznej firmy i zamieszczoną mają tam informację pt Kompleksowy przewodnik po adaptacji akustycznej pomieszczeń. Producenci testują głośniki w takich warunkach, chociaż słuchanie muzyki w ten sposób nie sprawi chyba nikomu przyjemności. Ewentualni amatorzy tego mogą po prostu skorzystać ze słuchawek, co wymaga znacznie mniejszej inwestycji.

 

Niemniej nawet słuchawki mają swoją akustykę, która w zamkniętych jest bardziej kontrolowana niż w otwartych. Na ilustracji widać poszczególne elementy tworzące system zaawansowanego kontrolowania w nieprodukowanych już słuchawkch Sennheiser HD 250 Linear.

Słuchawki o konstrukcji zamkniętej będą docenione przede wszystkim przez osoby, którym zależy na słuchaniu niczym nie zniekształconego dźwięku w swoim sprzęcie. Taki typ zapewnia przede wszystkim wytłumienie niemal każdego dźwięku z zewnątrz, co w większości przypadków jest pożądanym efektem. Słuchawki o konstrukcji zamkniętej w odróżnieniu od słuchawek o konstrukcji otwartej, zapewniają znacznie lepszą izolację sygnału od środowiska zewnętrznego. Tym samym można z nich korzystać nie tylko w domu, ale również w podróży, na ulicy czy pomieszczeniach, w których pracują inne osoby, a dźwięki czy hałas z zewnątrz do nas nie dotrze. Ponadto, tego typu słuchawki gwarantują też lepszą dynamikę niskich tonów i redukuje do minimum same szumy. Warto też zauważyć, że konstrukcja zamknięta też lepiej przylega do samej głowy i ucha. Ale jak to bywa z konstrukcjami i ta nie jest do końca idealna. To co wyróżnia na plus konstrukcję otwartą sprawia, że brakuje tego konstrukcji zamkniętej. Tym samym takie słuchawki nie zapewniają odpowiedniej wentylacji ucha, ale mogą też powodować zagrożenie swoją idealną izolacją od środowiska zamkniętego (nie usłyszymy trąbiącego auta na ulicy). Ale wszystkie te wady mogą być niezauważalne, jeżeli będziemy przestrzegać zasad bezpieczeństwa w korzystaniu z tego sprzętu.

W kinach również nie stosuje się eliminacji wpływu akustyki pomieszczenia. Kalibruje się do niej tylko system nagłośnienia. Eliminuje się w nim to co zbyt silnie zniekształca dźwięk. Podobnie jak przy każdym innym sposobie odtwarzania muzyki. Na temat odtwarzania jej w kinach można mieć różne zdanie, ale melomani korzystają z transmisji ze stawiającej najwyższe wymagania opery nowojorskiej.

 

Są odtwarzane np w warszawskim kinie Muranów i w ich informacji można przeczytać: 30 grudnia 2006 roku po raz pierwszy w historii popłynął w eter operowy obraz i dźwięk w formacie HD & DD Surround; pokazano „Zaczarowany flet” Mozarta. Spektakl obejrzało wtedy 30.000 widzów zgromadzonych w 150 salach na terenie USA. Sukces kasowy i frekwencyjny sprawił, że do projektu natychmiast przyłączyły się ośrodki z całego świata.

Najbardziej znane wymagania z nagłośnieniem w kinach to THX, który opracowany został ponad 4 dekady temu przez studio Lucasfilm. Wiki w j. polskim podaje: System ten precyzyjnie standaryzuje warunki projekcji i odsłuchu kinowego, a jego celem jest wierność reprodukowanego dźwięku i obrazu w salach oznaczonych znakiem THX.

Wytyczne to jedno, a w praktyce są zawsze jakieś własne kryteria. Jedna z firm branżowych podaje: Procella Audio została założona przez Andreasa Uggelberga i Gerbena Van Duyla, którzy swoje doświadczenie zdobywali pracując w firmie DTS (Digital Theatre Systems) – lidera w zakresie wielokanałowego kodowania dźwięku przestrzennego. Mając trudności ze znalezieniem właściwego systemu nagłośnienia do wzorcowej sali kinowej, jaką projektowali na potrzeby centrali DTS, doszli do wniosku, że najlepszym rozwiązaniem będzie samodzielne zaprojektowanie i stworzenie zespołów głośnikowych.

 

W kinach nie proponują słuchawek jak w dyskotece przy teatrze w Sopocie, czy w Multimedialnym Centrum Artystycznym w Tarnowie. Firma branżowa nie oferuje także wytłumienia akustyki sal kinowych, a zestawy głośnikowe. To co oferują ma współdziałać z akustyką sal. W tym celu przy instalacji są najczęściej potrzebne jakieś precyzyjne korekty z akustyką lokalu. Nie ma natomiast sensu oferować głośników korygujących jakieś bliżej nieokreślone warunki akustyczne.

Użycie tradycyjnych głośników powoduje, że są m. in. przekłamania fazowe spowodowane różnicami czasowymi w docieraniu dźwięku z poszczególnych przetworników elektroakustycznych. W przypadku 2 drożnym z nisko- i wysokotonowego, jak widać to na ilustracji. Jeszcze bardziej skomplikowane przekłamania stają się z 3 i 4 drożnymi głośnikami. Na dodatek dla stereofonii potrzebujemy parę, a największe rozbieżności powstaną w systemie wielokanałowym dla kina domowego. 

Wiele lat temu w czasach mono zaoferowano przetworniki współosiowe, których walory stały się  teraz jeszcze bardziej pożądane. Nie ma tu mowy o minimalizowaniu wpływu akustyki. Jest tylko wyeliminowanie jednego z błędów przy wygenerowaniu dźwięku w pomieszczeniu. Temat oferty ze współosiowym rozwiązaniem poruszony jest szerzej pt Atrakcyjny przetwornik elektroakustyczny dla odtwarzania muzyki w domu 

 

Pokrewnym zagadnieniem jest "wyrównanie czasowe głośników" (loudspeaker time alignment). Może być zrobione w zwrotnicy lub z obudową, by przetworniki pracowały "z tego samego punku wyjścia". Mówiąc konkretnej, by generowane dźwięki trafiały do słuchacza idealnie po takim samym czasie. Taka korekta niweluje opóźnienie w dźwięku docierającym bezpośrednio, co niekonieczne dotyczy wszystkich, które są generowane i odbijane dalej przez ściany, sufit, a nawet meble. To właśnie te odbicia decydują jaka jest akustyka pomieszczenia przy odtwarzaniu muzyki.

 

Zamiast zmian z przednia ścianą głośnika od dawien dawna stosowano tubę. W niej jest właśnie przetwornik wysoko i średniotonowy we wspomnianej na wstępie niniejszego tekstu ofercie polskiego producenta. Powoduje to, że wczesne odbicia dźwięku generowanego przez te 2 przetworniki są silnie zredukowane. Nie dotyczy to oczywiście wszystkich odbić generowanego dźwięku. Taki głośnik pracuje bezsprzecznie inaczej w pomieszczeniu i w jednym może to być korzystne, a w innym całkowicie odwrotnie. Na ilustracjo powyżej tuba jest uformowana, by zapewnić możliwie jak najwięcej odbić, a w polskiej ofercie jest odwrotna koncepcja.

 

Są to tematy związane z charakterystyką fazową, co w czasopiśmie branżowym poruszone zostało w nieco innej perspektywie, ale dobrze podkreśla zawiłość zagadnienia. W tym artykule uwaga jest skierowana bardziej na zwrotnicę, w której robione są korekty dające efekty jak przy wyrównywaniu w obudowie punku wyjścia dźwięku z poszczególnych przetworników. Jest tam w związku z tym zdanie: Strojenie aktywnych systemów głośnikowych w celu otrzymania płaskiej charakterystyki fazowej jest tak ezoteryczną czynnością, że niektórzy producenci systemów nagłośnieniowych nawet nie wiedzą, jak to zrobić. Na wszelki wypadek nie zaszkodzi zaznaczyć, że autor miał na myśli instalatorów np nagłośnienia estradowego. W przypadku ofert dla sal kinowych, czy dla domu wiedza jest na innym poziomie.

Inne czasopismo branżowe opublikowało również zaawansowany tekst pt Projektowanie filtrów FIR - korekcja charakterystyki fazowej i amplitudowej za pomocą FIR-ów

 

Fińskie monitory studyjne mają natomiast zaawansowany system dla samodzielnego skorygowania ich już w pomieszczeniu użytkownika. Działa to zarówno w zestawieniu pary stereofonicznej, jak i rozszerzonej o subwoofer, a także z różnymi opcjami dla kina domowego.

Sterownik najbardziej popularnego w PC procesora dźwięku ma funkcję dla manualnego skalibrowania, która działa z dowolnymi głośnikami. Korygowana jest jednak tylko odległość, czyli czas docierania dźwięku z poszczególnych głośników. Niestety nie dotyczy to nie laptopów i all in one PC. Wbudowane w nich głośniczki można skalibrować, ale ich jakość pozostawia zbyt wiele do życzenia.

Windows ma również w systemowych sterownikach dla procesorów dźwięku bardzo prostą funkcję kalibracji, ale tu również nie dla laptopów i all in one PC. To uniwersalne rozwiązanie nie jest oczywiści tak precyzyjne jak specjalistyczne dla producentów nagrań w studiach, ale w domu całkiem nieźle sprawdza się w praktyce.